Ik was amper 16 jaar en hij was 21. “Wat zou je doen als ik vreemd zou gaan?”, vroeg ik aan mijn intussen ex-man. “Scheiden”, zei hij met een schampere lach. Zijn ouders hadden mij gekozen als zijn bruid en laten overkomen uit de stad Mersin aan de Turkse zuidkust. Films lieten mij geloven dat losbandigheid in Nederland de norm was.
Voor mijn vertrek had mijn moeder mij op het hart gedrukt eerzaam te zijn. Ik wist toen nog niet dat mijn man zijn eer allang verloren had. “Als je echt van mij hield, zou je het niet kunnen verkroppen dat een ander mij neemt”, begon ik te huilen. “Als je echt van mij houdt, zou je gek worden van radeloosheid en mij vermoorden.”
Wegen naar onheil
De realiteit anno 2024 gebiedt te zeggen dat de wegen naar onheil voor moslims geplaveid zijn met de ‘onwankelbare’ stellingen van de islam. De gruwelijke dood van Ryan Al Najjar, een achttienjarige uit Joure, illustreert hoe gevaarlijk deze denkpatronen zijn. In mei werd ze dood gevonden langs de Knardijk bij Lelystad.
Ze was op haar achtste uit Syrië naar Nederland verhuisd voor een betere toekomst, maar vond de dood door eerwraak. Haar broers staan terecht; haar vader zou terug naar Syrië gevlucht zijn. Ryan werd van jongs af aan gecontroleerd, gehoofddoekt, geslagen en geïntimideerd. Haar leven eindigde tragisch twee weken nadat ze achttien was geworden, toen de jeugdzorg die haar als minderjarige werd geboden wegviel.
In Nederland is vrouwenmoord een groeiend probleem. Elke acht dagen wordt een vrouw vermoord. In ruim 80 procent van de gevallen zijn ex-partners, familieleden of kennissen betrokken. Eergerelateerd geweld blijft in ons land ook urgent. In 2023 registreerde het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld 619 zaken, een stijging van ruim 30 procent ten opzichte van tien jaar geleden. Bij eergerelateerd geweld gaat het om mishandeling, verstoting, huwelijksdwang, en in het ergste geval moord. Deze komt, net als bij Ryan uit Joure, vaak voort uit een diepgewortelde patriarchale traditie.
Hoewel eermoord in bepaalde culturen voorkomt, wordt dat niet altijd erkend. Soms wordt het vergoelijkt als een ‘crime passionel’, ook een misdaad die voortkomt uit jaloezie. Deze visie doet geen recht aan de slachtoffers. Bovendien belemmert het de integratie van nieuwkomers in een rechtsstaat die geen plaats heeft voor sharia-invloeden of eerconcepten.
Onder het mom van ‘mijn hoofddoek, mijn keuze’ wordt kritiek op vrouwenonderdrukking en religieus fundamentalisme vaak in de kiem gesmoord. De realiteit is echter dat veel vrouwen gevangen zitten in systemen van eer, controle en afhankelijkheid.
Liefdesbetuiging
Een grotere liefdesbetuiging dan vermoord te worden door je geliefde kon ik me als jonge bruid niet voorstellen. Ik wist nog niet dat wraak voor zijn aangetaste eer niets met liefde te maken heeft, maar alles met macht, controle en angst. Die teleurstellende waarheid was een keerpunt voor mij.
We moeten een grens trekken: eerwraak vereist van Justitie een andere aanpak dan conflicten tussen individuen die fataal aflopen voor vrouwen. De culturele en religieuze context bij eergerelateerd geweld mag nooit verward worden met motieven van daders zonder islamistische achtergrond.
Het is van cruciaal belang bij de aanpak en bescherming van de toekomstige slachtoffers dat goed verslag wordt gedaan van de motieven voor femicide. Moord met voorbedachten rade wordt zwaarder bestraft dan doodslag, omdat er een bewuste planning is en intentie om te doden.
De culturele achtergrond van een dader kan een rol spelen in de beoordeling van een misdaad; deze kan zelfs strafverlichtend uitpakken. In de eerwraakzaken is het essentieel dat culturele en religieuze motieven goed te belichten en ervoor te zorgen dat de strafmaat niet ten koste gaat van de gerechtigheid voor de slachtoffers.
Reactie plaatsen
Reacties